Gastcolumn over de slechtheid van abortus

Het recht op abortus ligt onder vuur. Als individu moet je het nooit zover laten komen dat het nodig is, zegt Elco Brinkman. De zorgzame samenleving is er alleen voor burgers die dat in zijn ogen waard zijn.

Pubers die zich lam drinken in een zuipkeet moeten zelf hun kots opruimen en de rekening betalen om hen uit hun coma te laten opstaan, stelt de politicus Elco Brinkman streng tijdens een interview met Christen Democratische Verkenningen. Terwijl hij terugkijkt op zijn loopbaan, pleit hij voor meer eigen verantwoordelijkheid voor burgers. Andere gouden besparing: abortus na avondje stappen niet meer vergoeden.

Brinkman geeft aan dat zijn voorstellen gemakkelijk te ridiculiseren zijn. Kots opruimen is bijvoorbeeld best ingewikkeld als je in coma ligt – en dat duurt gemiddeld meer dan drie uur. Ook de besparing op abortus lijkt in de praktijk moeilijk uitvoerbaar. Om voor een vergoeding in aanmerking te komen, moet je als vrouw bewijzen dat je niet te lichtzinnig hebt gehandeld. Misschien is het noodzakelijk elke vrijpartij op video op te nemen, zodat je kan bewijzen dat het condoom op de heenweg aanwezig was en op de terugweg kapot.

Een denkfout van Brinkman is dat hij het individu scheidt van de omgeving die hem of haar heeft gevormd. Een incestverleden blijkt de kans op promiscuïteit, seksueel riskant gedrag en abortus te verhogen. De ‘fatsoenlijke’ maatschappij die het kind niet tegen incest kon beschermen, geeft niet thuis als de late gevolgen zich voordoen. Soms is een ‘dader’ van ongewenste zwangerschap (gedeeltelijk) slachtoffer.

Brinkman is ook selectief in zijn verontwaardiging. Je zal hem nooit horen over het zelf opdraaien voor het risico op trombose vanwege te lang stilzitten in de kerk. Evenmin is het een probleem als de maatschappij betaalt voor de kosten van het niet-inenten op religieuze gronden. Belastinggeld is goed besteed aan de handicaps die dat oplevert.

De vraag die Brinkman eigenlijk stelt is aan welke eisen het individu moet voldoen om onze solidariteit waard te zijn. Doe geen domme dingen. Heb jezelf voldoende in de hand als je opgewonden bent geraakt of de troost nodig hebt van een warm lichaam in bed. Besef dat je na vijf bier moet stoppen met indruk maken op je vrienden, ook al is je brein beneveld en heb je geen ervaring met drank. Schaam je!

Wat Brinkman voorstelt, gebeurt in karikaturaal uitvergrote vorm met de 222.000 Nederlanders met ernstige psychiatrische aandoeningen. Gezonde burgers hebben weinig met hen op, omdat ze in de woorden van lector Alie Weerman niet in staat zijn te voelen, te denken en te doen wat zijzelf redelijk en wenselijk vinden. Ze blijven neerslachtig, ondanks die wolk van een baby. Ze durven de deur niet uit, ook al beseffen ze dat hun vrees ‘eigenlijk’ niet nodig is. Ze blijven drinken of gebruiken, terwijl ze weten dat dit hen naar de verdommenis helpt.

Weerman spreekt in haar lectorale rede van 12 juni over het persoonlijke lijden, dat versterkt wordt door de ‘hel van het isolement’. Het is de schaamte voor het eigen onvermogen en het niet kunnen spreken hierover. Wie er wel over spreekt krijgt te maken met afwijzing, relativering of de opgewekte suggestie dat je alles anders had kunnen doen. Als de maatschappij te rechtlijnig oordeelt over individueel onvermogen, vergroot dat de pijn. Brinkman stelt niet de slechtheid van het lijden centraal, maar de slechtheid die de pijn heeft veroorzaakt. Dat lijkt mij riskant als je wil bijdragen aan een zorgzame samenleving.